تعریف

یکی از مواردی که قانون مجازات ، برای محکومان به حبس تعزیری در نظر گرفته است آزادی مشروط است و همانطور که از نام آن نیز مشخص است آزادی مشروط ، آزادی با قید و شرط است .

شرایط آزادی مشروط

مطابق ماده 58 قانون مجازات اسلامی در موارد محکومیت به حبس تعزیری، دادگاه صادر کننده حکم می‌تواند در مورد محکومان به حبس بیش از ده سال پس از تحمل نصف و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با رعایت شرایط زیر حکم به آزادی مشروط را صادرکند:

الف- محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
ب- حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی‌شود.
پ- به تشخیص دادگاه محکوم تا آنجا که استطاعت دارد ضرر و زیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد.
ت- محکوم پیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.

انقضای مواعد فوق و همچنین مراتب مذکور در بندهای(الف) و(ب) این ماده پس از گزارش رئیس زندان محل به تایید قاضی اجرای احکام میرسد. قاضی اجرای احکام موظف است مواعد مقرر و وضعیت زندانی را درباره تحقق شرایط مذکور بررسی و در صورت احراز آن، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه تقدیم نماید.

مدت آزادی مشروط

مطابق ماده ۵۹قانون مجازات اسلامی مدت آزادی مشروط شامل بقیه مدت مجازات می‌شود، لکن دادگاه می‌تواند مدت آن را تغییر دهد و در هر حال آزادی مشروط نمی‌تواند کمتر از یکسال و بیشتر از پنج سال باشد جز در مواردی که مدت باقیمانده کمتر از یک سال باشد که در این صورت مدت آزادی مشروط معادل بقیه مدت حبس است.

شرایط محکوم در دوره آزادی مشروط

دادگاه می‌تواند با توجه به اوضاع و احوال وقوع جرم و خصوصیات روانی و شخصیت محکوم، او را در مدت آزادی مشروط، به اجرای دستورهای مندرج در قرار تعویق صدور حکم، ملزم کند. دادگاه، دستورهای مذکور و آثار عدم تبعیت از آنها و نیز آثار ارتکاب جرم جدید را در حکم خود قید و به محکوم تفهیم می کند.

هرگاه محکوم در مدت آزادی مشروط بدون عذر موجه از دستورهای دادگاه تبعیت نکند برای بار اول یک تا دو سال به مدت آزادی مشروط وی افزوده می‌شود. در صورت تکرار یا ارتکاب یکی از جرائم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت، علاوه بر مجازات جرم جدید، مدت باقیمانده محکومیت نیز به اجراء در می‌آید، در غیر این صورت آزادی او قطعی می‌شود.

مراحل اخذ آزادی مشروط

برای اینکه یک فرد بتواند آزادی مشروط را دریافت کند، باید مراحل زیر را طی کند:

۱-فرد محکوم باید پس از اجرای بخش الزامی حبس خود، درخواست خود را به دادگاه صادر کننده حکم تقدیم کند.
۲-دادگاه درخواست را بررسی کند، آن را به شورای عالی قضایی (سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور) ارسال کند و نظرات مقامات زندان، شورای حل اختلاف و دادستان را دریافت کند.
۳-شورای عالی قضایی باید پس از دریافت نظر شورای عالی امنیت ملی و یا سازمان اطلاعات و امنیت ملی، درخواست فرد را با توجه به شرایط قانونی و علل حکم، بپذیرد یا رد کند. سپس باید نظر خود را به دادگاه تجدید نظر استان و دادگاه صادر کننده حکم اعلام کند.
۴-دادگاه صادر کننده حکم باید نظر شورای عالی قضایی را به فرد محکوم ابلاغ کند. در صورت پذیرش، مدت و شرایط آزادی مشروط را مشخص کند. در صورت رد، دلایل خود را بیان کند.
۵-شخص محکوم باید تعهدنامه ای را امضاء کند که در آن قبول می کند که در دوره آزادی مشروط قوانین و مقررات را رعایت کند و در صورت لغو آزادی مشروط، بخش باقیمانده از حبس را سپری کند.
۶-شخص محکوم باید با گذراندن دوره آموزش قانون شناسي و اخلاقي، آمادگي خود را برای بازگشت به جامعه نشان دهد.
۷-شخص محکوم باید با پرداخت وثيقه يا تضمين شخصي يا تضمين سازماني، اطمينان دادگاه را جلب كند كه در دوره آزادي مشروط فرار نخواهد كرد.

موارد ممنوعیت صدور حکم آزادی مشروط

شرایطی که محکومان اجازه استفاده از آزادی مشروط ندارند شامل موارد زیر است:

• تبعید و اقامت اجباری
• بازداشت بذل از جزای نقدی
• محکومیت به حبس به دلیل عدم رعایت مفاد مجازات تکمیلی
• محکومانی که در زمان آزادی مشروط مرتکب جرم تعزیری می‌شوند.

جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر ، با دفتر تخصصی حقوقی وکلای پایه یک دیبای عدالت تماس حاصل نمایید:02177423630