توهین
جرم توهین
جرم توهین از جمله جرایم بر علیه تمامیت معنوی اشخاص است.
توهین عبارتست از هتک حرمت به افراد و استفاده از افعالی که موجب وهن و تحقیر و اهانت به شخص می شود و این هتک حرمت لزوما نمی‌باید استناد فعل مجرمانه‌‌‌ای باشد. مثلا اگر شخصی را با الفاظ رکیک مورد توهین قرار دهند، این عمل توهین و هتک حرمت محسوب میشود و در قانون مجازات اسلامی ،قانون گذار آن را جرم و برای مجازات پیش بینی کرده است.
عنصر قانونی جرم توهین
عنصر قانونی جرم توهین در قوانین جاری عبارت است از مواد 513 قانون مجازات اسلامی تحت عنوان توهین به مقدسات و…، ماده 514 توهین به بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی و… ماده 608 توهین به اشخاص حقیقی، ماده 609 توهین به رؤسای قوای سه‌گانه و سایر مقامات و… ماده 700 تحت عنوان هجو افراد و ماده 26 قانون مطبوعات، تحت عنوان توهین به دین مبین اسلام و مقدسات توسط مطبوعات، ماده 619 تحت عنوان توهین به زنان و اطفال.
لازم به ذکر است که با توجه به توسعه وسایل ارتباط جمعی بویژه رایانه، توهین از رهگذر رایانه قابل وقوع است اما از آن جا که وسیله ارتکاب جرم در وقوع جرم توهین شرط نیست و آن را توجیه نمی‌کند میتوان عناصر موجود را در مورد جرم توهین از رهگذر رایانه نیز به مانند سایر جرائم توهین مورد مجازات قرار داد ضمن اینکه مقنن در قانون جرایم رایانه‌ای ذیل فصل پنجم و مواد 16 و 17 و تحت عنوان هتک حیثیت و… بدان اشاره نموده است.
عنصر مادی و شرایط وقوع جرم توهین
۱-رفتار اهانت آمیز:
رکن مادی جرائم توهین به صورت مشترک در تمام انواع توهین وجود دارد عبارتست از رفتار اهانت آمیز مرتکب نسبت به شخص دیگر به صورت به کار بردن عبارات و الفاظی که اهانت آمیز محسوب میشود. به عنوان مثال فحاشی کردن به دیگران و استفاده از الفاظ توهین آمیز جرم است.
همچنین از طرف دیگر ارتکاب رفتارهای نامناسب همچون پرت کردن آب دهان، پرتاب تخم مرغ، گوجه و غیره به دیگری نیز توهین بوده و همگی در عرف جامعه اهانت آمیز به حساب می آیند. به شرط مشخص بودن طرف و موهن بودن رفتار توهین‌آمیز و مطلق بودن آن است.
۲-مشخص بودن طرف توهین
چنانچه شخص در استفاده از الفاظ توهین آمیز ،شخص خاص و معینی را مخاطب خود قرار ندهد و از عبارات کلی ،مثل پزشکان و …..استفاده نماید جرم توهین محقق نمی گردد.
عنصر روانی
عنصر روانی جرم توهین در ابتدا آگاهی مرتکب به توهین‌آمیز بودن رفتار ارتکابی است و سپس قصد وی به منظور تخریب شخصیت بزه دیده و ورود ضرر معنوی به نامبرده میباشد.
انواع توهین و مجازات های آن ها
جرم توهین بسته به نوع الفاظ و اشخاص مورد خطاب انواع مختلف دارد و برای هر یک مجازات جداگانه ای تعیین گردیده است :
اهانت و فحاشی به اشخاص عادی
مطابق ماده 608 قانون مجازات اسلامی توهین به اشخاص عادی از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد مستوجب جزای نقدی درجه 6 میباشد.
میزان جریمه نقدی درجه شش نیز در حال حاضر از شصت میلیون (60.000.000) ریال تا دویست و چهل میلیون (240.000.000) ریال میباشد.
اگر متهم علاوه بر ارتکاب یکی از جرایم مربوط به توهین و فحاشی، مرتکب جرم تهدید یا جرایم دیگری نیز بشود. در این صورت میزان و اجرای مجازات مرتکب، مشمول تعدد جرایم موضوع مواد قانون مجازات اسلامی میگردد. البته این حالت در بیشتر موارد در رابطه با توهین به اشخاص عادی اتفاق می افتد.
توهین به سران سه قوه و کارمندان دولت
اگر شخص مخاطب توهین از سران سه قوه و کارمندان دولت باشد، این مورد جزو مصادیق توهین مشدد به حساب می آید.
به موجب ماده 609 قانون مجازات اسلامی هر فردی با توجه به سمت، یکی از روسای سه قوه مقننه ،قضایی و مجریه یا معاونان رئیس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا هر یک از اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به چهل و پنج روز تا سه ماه حبس و یا تا (74) ضربه شلاق و یا دو میلیون (2.000.000) تا بیست و پنج میلیون (25.000.000) ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
لازم به توضیح است که قانونگذار چند شرط را برای تحقق جرم موضوع این ماده لازم دانسته است. چنانچه شروط مذکور محقق نگردد مجازات موضوع این ماده منتفی و مرتکب به کیفر جرم توهین و فحاشی ساده محکوم خواهد گردید.
-
یکی از این شروط علم و آگاهی مرتکب به منصب و جایگاه اشخاص مذکور در ماده می باشد.بنابراین چنانچه مرتکب بدون اینکه بداند طرف مقابل سمت خاصی دارد نسبت به ایشان فحاشی و توهین نماید به مجازات مذکور در این ماده محکوم نمیگردد.
-
از دیگر شروط مذکور در این ماده این است که طرف مقابل در حال انجام وظیفه باشد و یا توهین و فحاشی به دلیل انجام وظیفه ایشان صورت گرفته باشد.لذا در صورتی میتوان مرتکب توهین و فحاشی را مطابق این ماده مجازات نمود که دو شرط فراهم باشد. بنابراین در غیر اینصورت مرتکب به مجازات جرم توهین و فحاشی ساده محکوم میگردد.
اهانت به مقدسات مذهبی
مطابق ماده 513 قانون مجازات اسلامی هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت . توهین نماید اگر مشمول حکم ساب النبی باشد اعدام خواهد شد و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم میگردد.
نکته قابل ذکر در این ماده اشاره قانونگذار به مقدسات صرفا دین اسلام میباشد. بنابراین چنانچه شخصی به مقدسات ادیان دیگر نظیر مسیحیت توهین نماید مشمول جرم موضوع این ماده نمیگردد و مجازاتی ندارد.
قذف و حد قذف
به طور کلی قذف در لغت به معنای تهمت و افترا بستن است. در اصطلاح حقوقی نیز ماده 245 قانون مجازات اسلامی قذف عبارت است از نسبت دادن زنا یا لواط به شخص دیگری هرچند که آن شخص مرده باشد.
مجازات قذف مجازاتی حدی است و مطابق با ماده 250 قانون مجازات اسلامی مجازات حد قذف هشتاد ضربه شلاق میباشد.
جرم توهین جرمی با جنبه خصوصی
جرم توهین عادی از جرایم قابل گذشت است .همچنین در ، قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ در خصوص مرور زمان جرایم تعزیری قابل گذشت است و با گذشت شاکی قابل تعقیب و مجازات نمی باشد
مرور زمان جرم توهین
با توجه به خصوصی بودن جرم توهین عادی ،مطابق ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی، چنانچه از تاریخ اطلاع شاکی از وقوع جرم یک سال بگذرد و شاکی طرح شکایت نکرده باشد، مشمول مرور زمان شکایت شده و حق شکایت کیفری او ساقط خواهد شد مگر اینکه تحت سلطه متهم باشد یا به دلیلی خارج از اختیار خود، قادر به شکایت نباشد که در این صورت مهلت یک ساله از تاریخ رفع مانع، خواهد بود.